En pahalı uçak : B-2 Spirit
ABD’li uçak üreticisi Northrop Grumman tarafından B-2 Spirit olarak bilinen Stealth olarak bilinen yani radara yakalanmayan stratejik hedefleri bombalama ve nükleer silah taşıma kapasitesine sahip olan yüksek teknoloji ürünü bir uçaktır. 2 kişilik mürettebat ile kontrol edilir. Üzerinde bulunan ileri derecede gelişmiş avionikleri sayesinde düşman uçakları yanıltıcı manevraları yapabilme kapasitesine sahiptir. Ayrıca tarihte üretilmiş olan en pahalı uçak olma özelliğini elinde bulundurur.
Programın maliyetinin bu denli yüksek olmasının sebebi soğuk savaş dönemine dayanmaktadır. Sovyetler döneminde yapılacak bir taarruz esnasında hedefleri radara yakalanmadan imha edebilecek ileri teknolojisi sayesinde fark edilmeden görevini tamamlayabilecek bir uçak arayışına başlamıştı ABD Genelkurmay Başkanlığı.Bu nedenle ABD kongresi tarafından onaylanan 132 uçaklık bilinen en maliyetli uçak programı başlatıldı. Ancak Sovyetler Birliğinin 90’ların başında dağılması ile ABD kongresi artık bu denli büyük bir projeye gerek kalmadığını düşünerek projede üretilecek uçak sayısını 21 uçağa kadar düşürdü. Sadece bir adet B-2 Spirit uçağı 2008 yılında kalkıştan kısa bir süre sonra arızalanmış ve çakılmıştır.Bu olaydan sonra toplamda 20 adet B-2 Spirit uçağı operasyonel durumda kullanılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri B-2 Spirit uçaklarının 2058 yılına kadar görevde kalmasını planlamaktadır.
1997 yılında Northrop Grumman tarafından yapılan açıklamadan birim maliyeti 737.000.000 $ dolar olarak belirtilmiştir. Ancak bu tutara tedarik maliyetleri, yedek parça, ekipman, güçlendirme ve yazılım desteği gibi tutarlar eklendiğinde uçak başına 929.000.000 $ dolara ve son olarak geliştirme, mühendislik ve test de dahil olmak üzere tüm maliyetler eklendiğinde toplam program maliyeti, 1997 yılında uçak başına 2.100.000.000 $ gibi devasa bir rakama ulaşmaktadır.
Uçağın bakım maliyeti ve uçuş maliyeti de bir hayli yüksektir. Klimalı hangarlarda tutulan uçakların bir adedinin aylık 3.400.000 $ bakım maliyeti bulunmaktadır.Ayrıca uçağın havada 1 saatlik uçuşu 135.000 $ değerinde son derece yüksek bir maliyet oluşturmaktadır.
Uçak maliyetinin bu denli yüksek olmasının en büyük sebebi stealth yani radar yakalanmama özelliğinde olmasıdır. Radar kesit alanı yaklaşık olarak 0.1 m2 şeklindedir. Bunu daha iyi anlamamız için bir insanın radar kesit alanının yaklaşık olarak 1 m2 olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle stealth özelliğinin ne derece gelişmiş olduğunu gözler önünde sermiş oluruz. Uçak her zaman radarda görünmez olarak kalmaz. Bombardıman esnasında bombalarını bırakırken radar da bir iz belli eder ancak bomba kapaklarının kapatılmasının ardından tekrar radarda görünmez hale gelir.
B-2 Spirit uçağı tasarım açısından YF-23 modelinden büyük izler taşımaktadır. Özellikle ABD Hava Kuvvetlerinin radara yakalanmayan 5. nesil avcı uçağı F-22’ye rakip olarak üretilen tam adı Northrop/McDonnell Douglas YF-23 Black Widow II bu uçağın radara yakalanmama özelliklerinin tasarımında esas olarak kullanılmıştır.Uçağın hava tirbünleri de nerdeyse Northrop/McDonnell Douglas YF-23 Black Widow II ile aynı şekilde tasarlanmıştır.Başka bir tasarım özelliğini ise Nazi Almanya’sının 2. Dünya Savaşında tasarlamış olduğu Horten Ho 229 tipi bombardıman uçağı ile benzerlik taşımasıdır.Fiziksel olarak bakıldığından iki uçak da aynı şekilde dizayn edilmiş görünmektedir.
Uçak neredeyse yavaş bir hız sayılan 1 mach hızında uçmaktadır. Ancak bombardıman uçakları ve stealth özelliği taşıyan bir uçak için bu hız fazlasıyla normaldir. Hızının düşük olması sebebiyle tespit edildiğinde düşman uçakları tarafından imha edilme ihtimali fazla olmaktadır.Bu nedenle radara yakalanmama özelliği maksimumdadır.
B-2 Spirit uçağı normal şartlarda ortalama olarak 11.000 km menzile sahiptir. Ayrıca havada yakıt ikmali yapılabilen B-2 Spirit bu özelliği sayesinde neredeyse dünya üzerindeki tüm noktalara saldırı yapabilecek kapasitededir.B-2 Spirit ilk olarak nükleer saldırı yapabilme amacıyla üretilmiştir.Ancak nükleer silah kullanma ihtimalinin neredeyse ortadan kalktığı dönemde uçaklar 1999 yılında yapılan Kosova Savaşı’nda geleneksel bombalar bırakarak nükleer dışı görevlerde de kullanılmaya başlanmıştır. Bu görevlerin ardından Irak ve Afganistan görevlerinde de kullanılmıştır.
B-2’nin düşük gözlemlenebilir ya da halen gizli olan özellikleri gelişmiş uçaksavar savunma teknolojileri tarafından tespit edilmemiş olduğundan çok büyük avantaj sağlamaktadır. Uçağın bilinmeyen bilgileri akustik , kızılötesi , görsel ve radar imzalarıdır. ( Çoklu-spektral kamuflajı algılamak amacıyla kullanılabilir ve bir uçağın karşı saldırıları esnasında bunların doğrudan algılanabilmesini engelleyen sistemler).
B-2 Spirit bombardıman uçağı içermiş olduğu aviyonikleri ve gelişmiş yazılımları ile türünün en iyi uçağı olarak kabul edilebilir. Uçak tasarımında fiziksel olarak kuyruk kısmı yoktur. Ancak eklenen bir yazılım vasıtası ile B-2 Spirit sanki kuyruğu varmış gibi, kuyruk kısmı bulunan uçakların yaptığı manevraları yapabilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle zaten radarda tespit edilmesi çok zor olan bir uçak tespit edilse bile başka bir uçakmış gibi yanıltıcı olabilir. Ayrıca bu özelliği sayesinde diğer uçakların roketlerini de yanıltabilecek manevralar yapabilir.
52,4 metre kanat açıklığı ve 21 metre uzunluğunda bulunan uçak 5,18 metre yüksekliğindedir. B-2 Spirit mühimmit yüklenmemişken 71,700 kg, mühimmat yüklü iken 152,200 kg ağırlığındadır. Kanat açıklığının fazla olması birçok manevrayı rahatlıkla yapabilme şansını verir. Ayrıca kalkış ağırlığının 170,600 kg ağırlığa kadar artırılabilmesi ile özellikle bombardıman görevlerinde son derece etkin şekilde görev almaları sağlanır.
Saldırı esnasına hazır hale getirilmiş olan bir B-2 Spirit bombardıman uçağı birçok silah sistemi ile yüklü şekilde hareket eder. Zaten son derece tehlikeli olmasının sebeplerinden biri de budur.Yaklaşık olarak 40.000 pounds (yaklaşık olarak 18000 kilo) mühimmat taşıyabilmektedir. Ayrıca Nükleer mühimmat içeren B61 ve B83 Nükleer bombaları ; AGM-129A cruise füzesi taşıyabilecek şekilde dizayn edilmiştir.
Tam silahlandırılmış bir B-2 Spirit Mark 82 ve Mark 84 tipi bomba , CBÜ-87 Kombine Etkili Mühimmat , GATOR mayın ve CBU-97 Sensör yoğunlaştırmalı Silah sistemleri ile 16 jdam/mk84 (joint direct attack munition – Müşterek doğrudan saldırı mühimmatı) 8 gbu 37 16 jsow (joint standoff weapon) 16 jassm (joint air to surface standoff missile) 16 b-83, b-61 tipi silahlar taşımaktadır.
Detaylı Teknik Özellikleri
Ana Görevi : Çok amaçlı ağır bombardıman uçağı
Ana Üretici: Northrop Grumman Corp.
Motor Üreticisi ve Modeli : 4x General Electric F118-GE-100 turbofan engines
İtiş Gücü : 17,300 pounds (her bir motor)
Kanat açıklığı : 172 ft (52.1 m)
Uzunluk: 69 ft (20.9 m)
Yükseklik: 17 ft (5.1 m)
Ağırlık (Boş): 160,000 lbs (72,575 kg)
Maksimum Kalkış Ağırlığı (MTOW): 336,500 lbs (152,634 kg)
Yüklü Mühimmat: 60,000 lbs (27,216 kg)
Yakıt Kapasitesi : 167,000 lbs (75,750 kg)
Hız : Cruise: Mach 0.85/487 kts/560 mph (902 km/h); Max: Mach 0.95/550 kts/633 mph (1,019 km/h)
Uçuş Yüksekliği : 50,000 ft (15,240 m)
Menzil: 6,000 nm/6,905 miles (11,118 km)
Mürettebat : 2 pilot
İlk Uçuş : Temmuz 17, 1989 (AV-1 Spirit of America)
İlk operasyon tarihi(IOC): April 1997
Üretim Miktarı : Görevde: 20 + 1 adet test için ( Eylül 2013)
